Ati ynë i shenjtë Amfiloku lindi mes viteve 340 dhe 345, në Dioqesari, një qytezë në Kapadoki. Rridhte nga një familje aristokrate e pasur dhe e krishterë. Motra e të atit, Nona, ishte e ëma e shën Grigor Theologut dhe gjatë gjithë jetës së tij, shën Amfiloku mbeti mik dhe shok përpjekjesh i tre Etërve nga Kapadokia: Shën Vasilit të Madh, shën Grigorit të Nazianzit dhe shën Grigorit të Nisës.

Pas studimeve të shkëlqyera në retorikë në Antioki pranë Libaniusit të njohur, bashkë me vëllanë e tij, Efimiusin, Amfiloku ndoqi me sukses karrierën si avokat në Konstandinopojë.

Ndonëse ishte ende i ri, fitoi reputacion për dijen dhe ndershmërinë. I ndihmonte të gjithë sa vuanin nga padrejtësia. Pafajësia dhe mirësia e tij bënë që të ndihmonte një kriminel, gjë që i njollosi famën dhe e detyroi të braktiste detyrën, rreth vitit 360.

Përfitoi nga rasti dhe iu përkushtua plotësisht Perëndisë, me nxitjen dhe këshillat e kushëririt të vet, shën Grigor Theologut. Prej shumë vitesh kishte planifikuar me mikun e tij, Iraklidhin, të tërhiqeshin në shkretëtirë, që të jepeshin pa ndonjë përkujdesje bote në punët asketike dhe në soditje. Por hoqi dorë pjesërisht nga ky plan për t’u kujdesur për të atin, i cili kishte mbetur vetëm, i moshuar dhe i sëmurë, në shtëpinë e tyre në Oziziala. Atëherë shenjtori takoi Vasilin e Madh dhe u bë mik i shtrenjtë me të dhe një nga korrespondentët më sistematikë. Imitonte mënyrën e të jetuarit të mësuesit të madh të Qesarisë, por që nga viti 370, kur Vasili u bë episkop, Amfiloku iu shmang me kujdes vizitave, nga frika se mos e thërriste në shërbimin baritor të Kishës.

Megjithatë, më 373, banorët e qytetit të Ikoniumit, kryeqytet i provincës së re të Likaonisë, i kërkuan shën Vasilit t’u gjente një episkop. Vasili zgjodhi pa ngurrim Amfilokun, të cilin e konsideronte si birin e tij shpirtëror. Megjithëse kundërshtoi, në fund e pranoi detyrën, pasi u sigurua nga një vizion engjëlli. Problemet kishtare të kësaj kishe të re ishin të shumta dhe, në mbarë Lindjen, besimi kërcënohej nga qëndrimi i perandorit Valens pro arianizmit. Me ndihmën e shën Vasilit dhe i armatosur me besim të palëkundur, shën Amfiloku luftoi pa u lodhur kundër herezisë me fjalë, me shkrime dhe me shembullin e jetës së tij të shenjtë. I përulur, nuk jepej në gjykimin e tij vetjak për çështje dogmatike, por kërkonte gjithmonë këshillat e mësuesit të tij, shën Vasilit.

Pas vdekjes së këtij të fundit, ku mori pjesë në ceremoninë e varrimit (379), Amfiloku, si episkop i Ikoniumit, e vazhdoi luftën kundër dishepujve të Makedonit, kundërshtarë të hyjnisë së Shpirtit të Shenjtë. Ai e shpjegoi dhe e shtjelloi doktrinën e shën Vasilit, gjatë një sinodi lokal dhe, mbi të gjitha, gjatë Sinodit II Ekumenik, mbledhur në Konstandinopojë më 381, i shoqëruar nga shën Grigor Theologu, shën Grigori i Nisës dhe 1050 Etërit hyjmbajtës që shpallën hyjninë e plotë të Shpirtit të Shenjtë, të bashkësubstancshëm me Atin dhe Birin.

Meqë perandori i ri, Theodhosi i Madh, nuk ishte ende i sigurt në besimin orthodhoks mbi hyjninë e Fjalës, Amfiloku shkoi një ditë në oborr, e përshëndeti me respekt perandorin, por qëllimisht i dha një përshëndetje përçmuese djalit të tij, Arkadhit, që i rrinte përkrah. Pasi sovrani u zemërua dhe e qortoi episkopin për këtë sjellje të guximshme, shenjti u tha: “E shikon, ti, o mbret i tokës, vuan kur përbuzin birin tënd dhe mërzitesh, duke vërejtur se ky përçmim të prek ty personalisht, por sa më tepër Perëndia, Mbreti dhe Ati, i hedh poshtë ata që blasfemojnë Birin e Tij dhe thonë për Të se është më i ulët!”. Sovrani e kuptoi këtë mësim që i dha shenjti dhe filloi të spastronte tërë pasuesit e arianizmit.

Kur u kthye në kishën e tij, shën Amfiloku e kulloti grigjën shpirtërore në vende të gjelbëruara të besimit orthodhoks, duke e ngritur në praktikimin e virtyteve ungjillore. Fjeti në paqe në moshë të madhe, në ditët e fundit të shekullit të 4-t, duke lënë fjalime dhe ligjërata për besimin orthodhoks, prej të cilave ka mbetur vetëm një numër i pakët.




Mbrapa

PayPal